Yeme Bozukluğu Nedir? Yeme Bozuklukları Tedavisi
Yeme bozuklukları, kişinin yemek yeme dürtüsünde meydana gelen duygu ve düşüncelerinin, kendilik bilincine önemli oranda zarar vermesiyle ortaya çıkmaktadır. Kişi, yiyeceklere ve dış görünüşüne aşırı derecede takıntılı bir hale gelir. Yeme bozukluğu kişinin kendisi ile ilgili algısının büyük oranda bozulduğu son derece önemli olan psikiyatrik rahatsızlıklardan biridir. Kişi, vücudunun görünüşü ile ilgili olumsuz fikirler yürütmektedir. Amerikan Psikiyatri Birliği’nce yayınlanan DSM V’te birçok farklı yeme bozukluğundan bahsedilmektedir. Bu çeşitler arasında en sık rastlanılanlar ise anoreksiya nervoza ve bulimia nevroza olmaktadır.
Yeme bozuklukları, sanılanın aksine yemek yeme durumu ve vücut ağırlığı ile ilgili değildir. Burada bahsi geçen fiziksel görüntüde olan değişiklikler her ne kadar fizyolojik sebeplerin sonuçları olarak algılansa da altta yatan ciddi psikiyatrik problemler mevcuttur. Yeme bozuklukları esasen kişinin iç dünyasında oluşan sorunların dış görüntüye yansıması anlamını taşımaktadır. Çoğunlukla altta yatan nedenler; depresyon, zayıf benlik saygısı, mükemmeliyetçilik, cinsel istismar, toplumsal baskı ve değersizlik hissi gibi problemler ile bağlantılı olmaktadır. Kişiye yeme bozukluğu tanısının konulabilmesi bazı belirtilerin ortaya çıkışı ile kendini gösterir: Kısa süre içerisinde aşırı kilo alıp vermek, her yemek öğününde kalori hesabı yapmak, sürekli kilo alma konusunda kaygılı olma hali, spora aşırı düşkünlük, ağız çevresinde meydana gelen döküntüler, mide rahatsızlıkları gibi sebepler bunların arasında yer alır.
Amerikan Psikiyatri Birliği (APA)’nin yayınladığı kriterlerde yeme bozuklukları şu şekilde sınıflandırılmıştır:
Anoreksiya Nervoza
Anoreksiya nervoza hastaları düşük özgüvene sahip, aşırı mükemmeliyetçi ve eleştirel özelliklere sahip kişilerdir. Kilo almaktan ve kilolu görünmekten korkar aynı zamanda aşırı derecede zayıf bir görünüme sahip olmalarına rağmen her zaman kendilerini kilolu bulurlar. Saç ve tırnaklarda kırılma, cilt kuruluğu, adet görememe, kansızlık, kabızlık, yavaş nefes alma, depresyon, hareketlerde yavaşlama anoreksiya nervozanın başlıca belirtilerindendir.
Bulimia Nervoza
Bulimia nervozada hastalar kendilerini sık sık ve tekrarlayan yeme nöbetlerinde bulurlar. Normal şartlarda tüketilen besin miktarının üzerinde bir tüketim söz konusudur. Kişi, yeme nöbetlerinde adeta yemeği çiğnemeden yutarak kendisini kaybeder. Nöbet sonrası ise kusma, yoğun oranda müshil kullanma, aşırı hareketliliğe bağlı egzersiz yapma gibi davranışlar kendini göstermektedir. Yemek yeme konusunda sergilediği bu davranışlardan ötürü utanç duyma yine bu yeme bozukluğunda sık rastlanılan bir durum olmaktadır.
Tıkınırcasına Yeme Bozukluğu
Tıkınırcasına yeme bozukluğu tanısı olan kişilerde yemek yeme sırasında kontrol kaybı yaşanır. Hasta fazla yeme sebebi ile suçluluk ve utanç duygularını yüksek oranda yaşar ve bu durum kısır döngü halinde devam eder. Hastaların kilosu çoğunlukla normal kilodan çok fazladır. Bu sebeple hastalar obezite ve özellikle kalp-damar hastalıkları ile karşı karşıya kalırlar. Normalden daha hızlı ve çok oranda, açlık hissi oluşmadan aşırı miktarda yeme, yemek yerken görülmeme ihtiyacı oluşması ve bu açıdan yalnız yeme isteği, yeme atakları sonrası suçlu hissetme gibi belirtileri vardır.
Duygusal Yeme Bozukluğu
Duygusal yeme bozukluğu, kişinin kendine karşı olan düşüncelerinin olumsuz duygu durumlarının etkisi ile aç olmamasına rağmen sürekli yemek yeme isteğini taşımasıdır. Duygusal yeme bozukluğu tedavi edilmez ise, obezite ve beraberinde birçok ciddi hastalığa sebep olabilmektedir.
Sınıflandırılamayan Yeme Bozukluğu
Diğer yeme bozukluklarının yanı sıra sınıflandırılamayan yeme bozukluklarında hasta, aşırı yemek yeme eğilimi gösterir ancak yediklerini kusma eğilimi göstermez. Hastanın yaşam kalitesi ve sağlığı olumsuz yönde etkilenir. Psikiyatrik alanda belirlenen tanı ve kriterlere uymayan yeme bozuklukları sorunları sınıflandırılamayan yeme bozukluğu kategorisinde değerlendirilen bir rahatsızlıktır.
Pika
Hasta, alışılagelmiş besinlerin dışında toprak, kâğıt gibi maddeleri yemek ister. Pika yeme bozukluğunun nedeni belirlemek oldukça zordur. Demir ve çinko eksikliği, kansızlık ve yetersiz beslenme en belirgin sebepleri arasındadır. Aşırı diyet programlarının yanlış uygulanması ve yetersiz beslenme sonucu hasta, doygunluk hissini tam yaşayamadığında gıda dışı maddeleri yeme isteğine yani pika yeme bozukluğuna sahip olabilmektedir.
Yeme Bozukluğu Tedavisi
Yeme bozuklukları, esasen kişide oluşan duygu durum bozukluklarının nasıl fiziksel sağlığa yansıdığını göstermektedir. Öyle ki fiziksel sağlığın en iyi şekilde devam edebilmesi için ruhsal durumun da aynı şekilde devam edebilmesi gerekir. Çeşitli şekillerde görülen yeme bozuklukları hastalıklarında tedavi yöntemleri değişiklik gösterir. Doğru tedavi için kişinin hastalanmasına neden olanların yani altta yatan duygusal problemlerin çözülmesi gerekmektedir. Yeme bozuklukları tanısı konan kişilerin duygu ve davranışları hakkında bilgi edinilmesi için psikoterapi ile birlikte gerekli görülür ise bazı ilaçların kullanımını ve beslenme hayatında değişiklikler de yeme bozukluklarının tedavisi sürecinde son derece önemli bir yer tutar.
Kemiklerine Kadar: Anoreksiya’ya Yakından Bir Bakış
2017 yapımı, yönetmenliğini Marti Noxon’ın yaptığı orijinal ismi To the Bone olan drama temalı Kemiklerine Kadar; yeme bozukluklarının konu edildiği bir filmdir. Filmin başrollerinde Ellen karakterine hayat veren Lilly Collins ve Dr. William Beckham’a can veren Keanu Reeves oynamaktadır. Film; Anoreksiya tanısı konulan Ellen’ın, Dr. Beckham’ın kurduğu yeme bozukluğu hastalarının tedavi edildiği bir merkeze gönderilmesini ve orada diğer hastalar ile yaşadıklarını konu edinmektedir. Filmde yeme bozukluğu yaşayan kişilerin kök ailelerinde yaşadıklarının ne denli önemli olduğu ve buna bağlı olarak da kişilerin kendileri ile ilgili olan inançlarının yeme bozukluğu hastalıklarında önemli bir rol oynadığı açıkça görülmektedir. Yaşam ya da ölümle karşı karşıya kalan Ellen’ın hikâyesi annesinin yanında devam ederek kendine bir yol bulur.