Bipolar Bozukluk Nedenleri, Belirtileri, Tedavi Yöntemleri

Bipolar Bozukluk Nedenleri, Belirtileri, Tedavi Yöntemleri

Bipolar bozukluk, duygu durum dalgalanmaları ile karakterize edilen ve kişinin yaşam kalitesini ciddi şekilde etkileyebilen bir mental sağlık durumudur. Bu makalede, bipolar bozukluğun tanımını, belirtilerini, nedenlerini ve tedavi yöntemlerini detaylı bir şekilde ele alacağız.

Bipolar Bozukluk Nedir?

Bipolar bozukluk, mani ve depresyon dönemleri arasında gidip gelen, kişinin ruh halini, enerjisini, düşünce yapısını ve davranışlarını etkileyen bir duygu durum bozukluğudur. Bu durum, kişinin günlük yaşam aktivitelerini, iş performansını ve sosyal ilişkilerini olumsuz etkileyebilir.

Bipolar Bozukluğun Türleri

  • Bipolar I Bozukluğu: En az bir mani dönemi ve genellikle majör depresif dönemler ile karakterizedir.
  • Bipolar II Bozukluğu: Hipomani dönemleri (daha hafif mani belirtileri) ve majör depresif dönemler ile karakterizedir.
  • Siklotimik Bozukluk: Hipomani ve depresyon belirtilerinin daha hafif ama kronik olarak devam ettiği bir durumdur.
  • Diğer Bipolar ve İlgili Bozukluklar: Yukarıdaki kriterlere tam olarak uymayan ancak benzer belirtiler gösteren durumlar.

Bipolar Bozukluğun Nedenleri

Genetik Faktörler

Bipolar bozukluk, genetik yatkınlık ile ilişkili bir durumdur. Ailede bipolar bozukluk geçmişi olan bireylerin bu bozukluğa yakalanma olasılığı daha yüksektir. Genetik çalışmalar, bipolar bozukluk ile belirli genetik varyantlar arasında bir bağlantı olduğunu göstermektedir.

Beyin Kimyası ve Nörotransmitterler

Beyindeki kimyasal dengesizlikler, özellikle serotonin, dopamin ve norepinefrin gibi nörotransmitterlerin işlev bozuklukları, bipolar bozukluğun gelişiminde rol oynayabilir. Bu kimyasallar, duygudurum, enerji seviyeleri ve düşünce süreçlerini düzenler.

Çevresel Faktörler

Çevresel faktörler, bipolar bozukluğun tetiklenmesinde önemli bir rol oynayabilir. Stresli yaşam olayları, travmalar, kötüye kullanım ve ciddi yaşam değişiklikleri gibi faktörler, bipolar bozukluk belirtilerinin ortaya çıkmasına veya kötüleşmesine neden olabilir.

Stres ve Travma

Stres ve travma, bipolar bozukluğun gelişiminde ve belirtilerin alevlenmesinde önemli bir rol oynar. Çocuklukta yaşanan travmatik deneyimler veya yetişkinlikte karşılaşılan şiddetli stres faktörleri, bipolar bozukluk riskini artırabilir.

>> Çocuk Terapisi hakkında bilgi almak için tıklayınız.
>> Ergen Terapisi hakkında bilgi almak için tıklayınız.
>> Yetişkin Terapisi hakkında bilgi almak için tıklayınız.
>> Aile Terapisi hakkında bilgi almak için tıklayınız.
>> Çift Terapisi hakkında bilgi almak için tıklayınız.

Bipolar Bozukluğun Belirtileri

Genel hatlarıyla bipolar bozukluk manik, depresyon ve karma dönemler olarak görülmektedir. Kişiden kişiye seyrinde değişiklik göstermekle birlikte hastalığın yoğunluğuna göre çeşitli gruplara ayrılır: Kimi kişilerde manik dönemler yoğun iken kimilerinde ise depresif dönemlerin oldukça yoğun bir biçimde yaşandığı görülmektedir.

Manik dönem; aşırı enerjik ve keyifli olma, fazla konuşkan haller, kişinin kendine karşı olan güveninde aşırı artış (büyüklenmeci hal), uykuda bozukluklar, kontrolsüz ve dengesiz davranışlar, keyif verici etkisinin olduğuna inanılan bağımlılık içeren davranışlar (alışverişte aşırıya kaçma gibi) ile süre gelen bir dönemdir. Kişiler bu dönem içerisinde iken genellikle bu durumun bir hastalık olduğunu fark etmemekte ve buna bağlı olarak da durumu kabul etmemektedir.

Depresyon dönemi; kişinin gündelik yaşamda yaşayabileceği üzgün ve umutsuz olma hâlinden biraz daha farklıdır. Bipolar depresyonda, depresif haller daha uzun sürer ve kişinin günlük faaliyetlerini kısıtlamakla birlikte aynı zamanda yerine getirmesini de zorlaştırır.  Sosyal yaşamdan uzaklaşma, iletişim becerilerinin azalması, düşük öz-saygı, yoğun suçluluk hissi, intihar düşünceleri ve kendine zarar verici davranışlarda bulunma da yine bu dönemin belirtileri arasındadır.

Hastalığın manik ve depresyon dönemlerinde kişilerin bu dönemleri daha kolay atlatmalarına yönelik tedaviler verilmektedir. Koruma tedavisi bu süreçte hastalığın tekrar etmesini engellemekle birlikte ruhsal dalgalanmaları dengeleyici ilaçlar da kullanılmaktadır. İlaç tedavisinin yanı sıra psikoterapi de iyileşme sürecinin önemli basamaklarından biridir. Bipolar bozuklukta karma dönemler, kişilerde aynı zaman diliminde ortaya çıkan her iki dönemin (manik ve depresyon) belirtilerinin karışımı olarak tanımlanır. Kişi, karma dönem içerinde iken kendisini aşırı coşkulu hissedebildiği gibi aşırı mutsuz da hissedebilir.

Hastalığın süresi her kişide farklılık gösterebilmektedir. Manik ve depresyon dönemleri birkaç gün sürebileceği gibi, aylarca devam edebilir. Bipolar bozukluğu tanısı olan kişilerin birçoğunun yaklaşık10 kez manik ve depresyon dönemlerini yaşadığı görülür. Bu oran bazı kişilerde artış gösterebildiği gibi bazılarında azalma da gösterebilmektedir. Bipolar bozukluk toplum tarafından yeterince tanımamakla birlikte belirtileri de hastalara karşı oluşan önyargı olarak kendini gösterebilmektedir. Bipolar tanısı konan kişilere karşı anlayışlı olmak ve destek olmak hastalığın iyileşme seyri açısından önemli bir durum haline gelmektedir.

Bipolar Tedavi Süreci

Bipolar bozukluk kişilerin yaşam kalitesini düşüren ve kişilerin yaşamında problemlere sebep olan bir rahatsızlıktır. Hastalığın tedavisi uzman psikolog ve psikiyatristler tarafından yapılmalı ve bu doğrultuda bir iyileşme planı uygulanmalıdır. Tedavi süresince manik ve depresif atakların sıklığının azaltılması ve kişinin yaşam koşullarının korunması ve iyileştirilmesi amaçlanır. Bipolar (iki uçlu bozukluk) bozukluğun spesifik bir tedavisi bulunmamaktadır. Kişiden kişiye göre değişiklik gösteren bir tedavi hazırlanır. İlaç tedavisinin yanı sıra terapi süreci de kişinin iyileşme sürecinde önemli faydalar sağlamaktadır.

İlaç tedavisinde en çok başvurulan ilaçların başında lityum gelir iken valproat, karbamazepin gibi ilaçlar da tercih edilmektedir. Tedavi ile amaçlanmakta olan; hastaların yaşam koşullarının iyileştirilmesi ve düzene sokulması, zarar verici alışkanlıkları (alkol-madde kullanımı) bırakma, hayata karşı daha dengeli bir tutum ve sosyal yaşam becerilerini geliştirme gibi davranışların kazanılmasıdır. İki uçlu bozukluğun tedavisinde hastanın yeniden hastalanmasını engellemek adına koruyucu tedavi de planlanmaktadır. Uzun dönem ilaç tedavilerine başvurulabildiği gibi terapi sürecinin ve destek gruplarının da etkileri yine tedavi seyrinde önemli bir rol oynar.

Bipolar Bozukluk ile Yaşamak

Günlük Yaşamda Baş Etme Stratejileri

  • Rutin Oluşturma: Düzenli günlük rutinler, duygu durumunu dengelemeye yardımcı olabilir.
  • Stres Yönetimi: Stresi azaltmak için gevşeme teknikleri ve hobi edinmek faydalıdır.
  • Sağlıklı Yaşam Tarzı: Düzenli egzersiz, dengeli beslenme ve yeterli uyku önemlidir.
  • İlaçları Düzenli Kullanma: İlaçları düzenli ve doktorun önerdiği şekilde kullanmak, belirtilerin kontrol altında tutulmasına yardımcı olur.

Aile ve Arkadaş Desteği

Aile ve arkadaşların desteği, bipolar bozuklukla başa çıkmada önemli bir rol oynar. Yakın çevrenin anlayışlı ve destekleyici olması, hastaların iyileşme sürecini olumlu etkiler.

İlaçların Düzenli Kullanımı

İlaçların düzenli ve doktorun önerdiği şekilde kullanılması, belirtilerin kontrol altında tutulmasında kritik öneme sahiptir. İlaçları aksatmadan kullanmak, tedavinin başarısını artırır.

Ruh Hali Takibi

Ruh hali takibi, hastaların belirtilerini izlemelerine ve tetikleyicileri belirlemelerine yardımcı olur. Günlük ruh hali günlüğü tutmak, tedavi sürecinde faydalı olabilir.

Bipolar Bozukluk ve Stigma

Bilinçlenme ve Eğitim

Toplumda bipolar bozukluk hakkında bilinçlenme ve eğitim, hastaların ve ailelerinin bu hastalıkla başa çıkmasına yardımcı olabilir. Bilinçlenme kampanyaları ve eğitim programları, stigma ile mücadelede önemli rol oynar.

Stigma ile Mücadele

Stigma, bipolar bozukluk yaşayan bireylerin tedavi aramasını ve sosyal destek almasını zorlaştırabilir. Stigma ile mücadele, toplumun bu hastalık hakkında daha fazla bilgi sahibi olmasını ve hastaların kabul görmesini sağlar.

Sıkça Sorulan Sorular

Bipolar bozukluk nedir?
Bipolar bozukluk, mani ve depresyon dönemleri arasında gidip gelen, kişinin ruh halini, enerjisini, düşünce yapısını ve davranışlarını etkileyen bir duygu durum bozukluğudur.

Bipolar bozukluğun belirtileri nelerdir?
Bipolar bozukluğun belirtileri arasında mani, depresyon, hipomani ve karma dönem belirtileri bulunur. Mani belirtileri arasında aşırı enerji, hiperaktivite ve riskli davranışlar; depresyon belirtileri arasında yoğun üzgünlük, enerji kaybı ve intihar düşünceleri yer alır.

Bipolar bozukluğun nedenleri nelerdir?
Bipolar bozukluğun nedenleri arasında genetik faktörler, beyin kimyası ve nörotransmitterler, çevresel faktörler ve stres/travma bulunur.

Bipolar bozukluk nasıl tedavi edilir?
Bipolar bozukluk tedavisinde ilaç tedavisi, psikoterapi, yaşam tarzı değişiklikleri ve destek grupları gibi yöntemler kullanılır. Tedavi, hastanın belirtilerini kontrol altına almak ve yaşam kalitesini artırmak amacıyla kişiye özel olarak planlanır.

Bipolar bozuklukla nasıl yaşanır?
Bipolar bozuklukla yaşamak için düzenli günlük rutinler oluşturmak, stresi yönetmek, sağlıklı yaşam tarzını benimsemek, ilaçları düzenli kullanmak ve ruh hali takibi yapmak önemlidir. Aile ve arkadaş desteği de hastaların iyileşme sürecinde önemli rol oynar.

Bipolar bozukluk tedavi edilmezse ne olur?
Bipolar bozukluk tedavi edilmezse, belirtiler daha da kötüleşebilir ve kişinin yaşam kalitesi ciddi şekilde düşebilir. Tedavi edilmediğinde, bipolar bozukluk intihar riski, işlevsellik kaybı ve sosyal ilişkilerde sorunlar gibi ciddi sonuçlara yol açabilir.

 

İzmir Psikolog ve Terapi Merkezi

Psikolog Öykü Tekiner

× Size nasıl yardım edebilirim?