Çocuklarda Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB)
Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB), kişilerin tekrarlayan, istenmeyen düşünceler, dürtüler veya imgeler (obsesyonlar) ile bunlara yanıt olarak gerçekleştirilen tekrar eden davranışlar veya zihinsel eylemler (kompulsiyonlar) arasında sıkışıp kalmaları durumudur. Bu obsesyonlar ve kompulsiyonlar kişide önemli derecede kaygıya, stres ve işlevsellik kaybına neden olur.
Obsesyonlar, kişinin kontrol edemediği, kendiliğinden ortaya çıkan ve genellikle rahatsız edici olan tekrarlayan düşüncelerdir. Bu düşünceler mantıksız veya abartılı olsa da, kişi bu düşüncelerden kaçınmak veya bunları yok saymakta zorlanır.
Kompulsiyonlar ise, obsesyonlara bağlı olarak gelişen, kişinin bu rahatsız edici düşünceleri hafifletmek veya onlardan kurtulmak amacıyla tekrar tekrar gerçekleştirdiği davranışlardır. Örneğin, mikrop kapma korkusu olan bir kişi, bu korkusunu hafifletmek için elini yıkama kompulsiyonunu tekrarlayabilir.
OKB, kişinin günlük yaşamını, işlevselliğini ve genel yaşam kalitesini önemli ölçüde etkileyebilir. Tedavi edilmediğinde, bu durum kronikleşebilir ve kişinin sosyal, iş veya okul yaşamı üzerinde ciddi olumsuz etkiler yaratabilir. OKB’nin tedavisi genellikle bilişsel davranışçı terapi (BDT) ve bazen ilaç tedavisi gibi yöntemlerle mümkündür. Bu tedaviler, obsesyon ve kompulsiyonların yönetilmesine yardımcı olur ve kişinin yaşam kalitesini iyileştirebilir.
Çocuklarda Obsesif Kompulsif Düşünce
Çocuklarda görülen obsesif kompulsif düşünceler, çeşitli formlarda kendini gösterir ve bu düşünceler onların günlük yaşamlarını önemli ölçüde etkileyebilir. En yaygın obsesif düşünceler şunları içerir:
- Temizlik ve hijyen konusunda aşırı endişe duyma, mikrop kapma korkusu ile yoğun bir şekilde meşgul olma.
- Kendilerine veya sevdiklerine bir zarar gelme ihtimali üzerine yoğunlaşma.
- Sevdiklerine istemeden zarar verebilecekleri düşüncesi ile mücadele etme.
- Belirli sayıları uğurlu veya uğursuz olarak görme ve bu sayılar hakkında takıntılı düşüncelere sahip olma.
- Her şeyin simetrik ve düzenli olması gerektiği yönünde saplantılı fikirlere kapılma.
- Olağan dışı bir şekilde belirli seslere karşı aşırı duyarlılık gösterme ve bu seslere odaklanma.
- Zihinlerinde sürekli olarak felaket senaryolarının dönüp durması.
- Yaptıkları veya düşündükleri her şeyi başkalarına anlatma ve onaylatma ihtiyacı hissetme.
Bu tür düşünceler, çocukların sosyal etkileşimlerini, akademik performanslarını ve genel yaşam kalitelerini olumsuz yönde etkileyebilir. Obsesif kompulsif düşüncelerle mücadele eden çocuklar için erken müdahale ve uygun tedavi yöntemleri, bu zorlukların üstesinden gelmelerine yardımcı olabilir ve sağlıklı bir gelişim sürecini destekleyebilir.
Çocuklarda OKB Belirtileri Nelerdir?
Çocuklarda Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) belirtileri çeşitli davranışlar ve alışkanlıklarla kendini gösterebilir. Bu belirtiler şunları içerebilir:
- Çocuğun tuvalet veya banyoda normalden çok daha uzun süreler harcaması.
- Ellerinde sık yıkamaya bağlı olarak meydana gelen kızarıklık, tahriş veya yaraların görülmesi.
- Çocuğun kendi yaşıtlarıyla vakit geçirmekten sürekli olarak kaçınması.
- Bazı nesnelere dokunma konusunda aşırı hassasiyet göstermesi ya da tamamen kaçınması.
- Belirli, tekrar eden, törensel davranışlar sergilemesi.
- Düzen ve simetriye karşı aşırı takıntılı olması ve bu konuda rahatsızlık hissetmesi.
- Ödev veya yazı işleri sırasında aşırı düzeltme, silme, yazma davranışları göstermesi.
- Hata yapma veya yanlış davranışlarda bulunma konusunda aşırı korku yaşaması.
- Anne-babasına bir şey olacağı endişesiyle onlardan ayrılmak istememesi.
- Gün içinde aşırı derecede hayal kurması, bu durumun obsesif düşüncelerle bağlantılı olması.
- Anne-babasına sürekli sorular sorması, aynı cevabı defalarca talep etmesi veya yaptıklarını detaylarıyla anlatıp onay araması.
- Bir işe başlamada aşırı vakit harcama, gecikme ya da başlayamama.
- Odaklanma ve konsantrasyon güçlükleri yaşaması.
- Resim yaparken aşırı detaylı ve tekrar eden motifler çizmesi.
- Aşırı kontrolcü, detaycı, hassas ve kaygılı bir tutum sergilemesi.
- Odasında veya evde gereksiz yere birçok materyali biriktirmesi.
- Oyun oynarken oyuncaklarını sürekli aynı düzende tutma ve yerlerinin değiştirilmesinden rahatsızlık duyması.
- Diğerlerinin fark etmediği seslerden (nefes alma, yemek yerken çıkan sesler, burun çekme sesleri gibi) aşırı rahatsızlık duyması.
- Sık karın ağrıları, bulantılar, baş ağrıları gibi somatik şikayetlerin olması.
Çocuklarda bu tür belirtiler gözlemlendiğinde, OKB ihtimali göz önünde bulundurulmalı ve profesyonel bir değerlendirme için çocuk psikoloğu veya bir çocuk psikiyatristine başvurulmalıdır.
Ailelerin OKB deki Rolü Nedir?
Ebeveynler, çocuklarının davranışlarında Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) belirtileri gözlemlediklerinde, uzman yardımı arayışında hızlı hareket etmeleri önemlidir. Çocuklarına uygun bir şekilde OKB hakkında yaşına uygun bilgiler vererek, bu durumun birçok çocuğun deneyimleyebileceği yaygın bir sorun olduğunu ve tedavi ile iyileşme şansının yüksek olduğunu vurgulamaları faydalı olacaktır.
Çocuğun OKB ile ilişkili ritüel ve zorlayıcı davranışlarını cezalandırma, azarlama veya zor kullanarak azaltmaya çalışmak yerine, bu tür davranışları anlayışla karşılamak ve destekleyici bir tutum sergilemek önemlidir. Çocuğunuzun OKB ile ilgili endişe verici düşünceleri hakkında “Bu düşünceler anlamsız, bunları düşünme” gibi yardımcı olmayan ifadeler kullanmaktan kaçınmalı, bunun yerine onları dinleyip anlamaya çalışmalısınız.
Ev ortamını mümkün olduğunca sakin ve destekleyici bir hale getirerek, çocuğunuzun kaygı düzeylerini artıracak durumlardan uzak durun. Ebeveyn olarak anlayışlı, yargılamayan ve her zaman dinlemeye hazır bir yaklaşım benimsemek, çocuğunuzun OKB ile mücadelesinde ona güç verecektir. Çocuğunuzun tedavi sürecindeki her küçük ilerlemeyi takdir edip motive ederek, onlarla kaliteli ve etkili zaman geçirmek, iyileşme sürecini desteklemenin önemli yollarından biridir.
Çocuğunuz için OKB tedavisiyle ilgili daha fazla bilgi almak ve randevu ayarlamak üzere merkezimizle telefon yoluyla iletişime geçebilirsiniz. Bu süreçte çocuğunuzun yanında olduğunuzu hissettirmek ve profesyonel destek almak, onların daha sağlıklı ve mutlu bir geleceğe adım atmalarına yardımcı olacaktır.
İzmir Psikolog ve Terapi Merkezi