Epizod Nedir? Epizod Tedavisi Nasıl Yapılır?

Epizod Nedir? Epizod Tedavisi Nasıl Yapılır?

Medikal literatürde yer alan tanımlamaya göre, “epizod”, bireyin psikolojik durumunda meydana gelen duygusal ve nörolojik dalgalanmalar olarak açıklanabilir.

Epizod Nedir?

Epizod, bireyin ruh hali ve davranışlarında görülen ani ve genellikle şiddetli değişimleri ifade eden bir terimdir. Bu durumda olan kişiler, genel olarak sağlıklı bireylerden belirgin derecede farklı hisler ve davranışlar sergileyebilirler. Epizod yaşayan bireylerde bazen yoğun mutluluk, bazen şiddetli öfke, bazen de derin üzüntü gibi geniş bir duygusal yelpazede değişimler gözlemlenebilir. Bu kişiler, genellikle duygusal deneyimlerini normalin çok uç noktalarında yaşarlar. Yaşanan bu duygu ve davranış değişiklikleri çoğu zaman beklenmedik bir şekilde ortaya çıkar ve ataklar halinde tezahür edebilir. Bu ataklar, diğer bazı psikolojik durumlara göre daha kısa sürebilir ama tekrarlama eğilimi gösterir.

Epizodlar, çeşitli alt tiplere ayrılır. Bunlar arasında manik epizod, depresif epizod ve karma epizodlar bulunur. Her bir epizod türü, bireyin hayatını önemli ölçüde zorlaştırabilir ve kişinin duygusal dengeyi bulmasını güçleştirebilir. Örneğin, depresif epizodlar ağır depresyon belirtileri, sosyal ilişkilerde problemler, kendine zarar verme eğilimleri ya da intihar düşünceleri gibi ciddi sonuçlara yol açabilir. Manik epizodlar ise aşırı risk alma davranışları, kontrolsüz enerji patlamaları, sosyal ilişkilerde zorluklar ve tehlikeli hareketlerle karakterizedir.

Epizodlarla mücadele eden kişilerin, bu durumları kendi başlarına yönetmeleri genellikle zordur ve zamanla epizod atakları daha sık ve uzun süreli hale gelebilir. Bu nedenle, epizodik ataklar yaşayan kişilerin, ya kendi girişimleriyle ya da bir yakınlarının yardımıyla bir psikolog veya psikiyatristle iletişime geçmeleri ve uygun tedavi yöntemlerini araştırmaları önerilir. Bu, kişinin yaşadığı zorlukların üstesinden gelmesi ve sağlıklı bir yaşam sürdürebilmesi için en etkili yaklaşımdır.

Epizod Kimlerde Görülür?

Epizodik durumlar, cinsiyet ya da yaş gibi belirli demografik özelliklere göre ayrım yapmaksızın, herkesi etkileyebilir. Ancak, bu durumların en sık görüldüğü yaş grubu, 15 ile 25 yaşları arasındaki gençlerdir. 15 yaşından küçük çocuklar ve 60 yaşından büyük yaşlılar arasında ise epizodlar genellikle belirgin bir sebep sonucu ortaya çıkar. Örneğin, bir bireyin yaşamında karşılaştığı ağır bir travma, ileriki dönemlerde epizod yaşanmasına yol açabilir. Yaşlı bireylerde ise çeşitli sağlık problemleri veya hastalıklar bu tip ruhsal dalgalanmalara neden olabilir. 25 ile 60 yaş arası yetişkinlerde de, travmatik deneyimler, psikolojik sorunlar veya bedensel rahatsızlıklar epizodların tetikleyicisi olabilir.

Depresif Epizod Nedir?

Depresif epizodlar, genel anlamıyla algılanan depresyon durumundan daha ağır şartlar altında gelişir ve bu sebeple de sıradan depresyon vakalarından ayrılır. Depresyon zaten ciddi bir sağlık sorunu olarak kabul edilir ve bireyleri uzun süre boyunca derin bir mutsuzluk hissi içinde bırakabilir. Ancak, depresif epizod yaşayan bireyler, mutsuzluk ve yalnızlık gibi duyguları çok daha yoğun bir seviyede deneyimlerler. Bu kişilerde negatif düşünceler tamamen hakim olur ve genellikle kişi, bir dış müdahale olmaksızın ya da epizodun etkisinin azalması beklenmeden bu durumdan çıkamaz ve pozitif bir perspektife ulaşamaz.<

Bu, sosyal ilişkilerden iş ve akademik performansa kadar kişinin hayatının birçok alanını olumsuz etkileyebilir. Kişi, zorunda kalmadıkça herhangi bir işe girişmek istemez ve hayatını düzene sokma çabasında motivasyon bulamaz. Bu motivasyon eksikliği, aynı zamanda sürekli bir yorgunluk ve enerji düşüklüğüne yol açar, bu da kişiyi sıklıkla izole bir hayata itebilir. Kendi iç dünyasında sıkışıp kalan birey, düzgün bir sosyal iletişim kurma yeteneğini yitirir ve dış dünyaya karşı kendini kapatabilir. Durum ilerlediğinde, kişi sanrılar ve halüsinasyonlar gibi daha ciddi psikolojik sorunlar yaşayabilir. Bu ağır hallerde, yaşadıkları derin üzüntü ve çaresizlikten kaçış olarak kendilerine zarar verebilir ve intihara yönelebilirler.

Depresif Epizod Belirtileri Nelerdir?

Depresif epizod deneyimleyen kişiler, aşağıdaki gibi belirgin semptomlar gösterebilirler:

  • Birey, aktif bir şekilde bir işle meşgul olmamışken bile, günün sonunda kendini ağır bir yorgunluk ve enerji eksikliği içinde bulabilir.
  • Günlük yaşamda motivasyonunu yitirir ve sadece çok zorunlu durumlarda harekete geçer.
  • Uyku düzeninde belirgin değişiklikler yaşanır; bazıları sürekli uyurken, bazıları neredeyse hiç uyuyamaz. Yine de çoğu zamanını yatakta geçirmeye eğilimlidir.
  • Yeme alışkanlıklarında da büyük değişiklikler görülebilir; bazıları aşırı miktarda yemek yerken, bazıları neredeyse hiç iştah hissetmez. Bu, kişinin kendini geçici olarak iyi hissetme çabası ya da tam tersi bir tatminsizlik durumu olabilir.
  • Negatif düşünce döngüleri nedeniyle, odaklanma ve konsantrasyon güçlüğü çeker, bu da iş ve günlük aktivitelerdeki performansını olumsuz etkiler.
  • Depresif epizod içindeki kişiler, önceden keyif aldıkları hobiler, sosyal etkinlikler ya da ilgi alanlarına karşı ilgisiz kalır.
  • Kişi, sosyal ilişkilerde çekingenlik ve iletişim kurmada zorluk yaşar. Sosyal etkileşimden kaçınma eğiliminde olup, çoğu zaman yalnız kalmayı tercih eder.
  • Durumun şiddetlenmesiyle, birey duygusal ağırlığı taşıyamayacak duruma gelebilir, bu da kendine zarar verme eğilimine veya intihar düşüncelerine yol açabilir.

Bu semptomlar, depresif epizod geçiren bireylerde yaygın olarak gözlemlenen tipik örneklerdir ve bireyin günlük yaşam kalitesini ciddi şekilde düşürebilir.

Manik Epizod Nedir?

Manik epizod, bilinen diğer adıyla manik depresyon, bireyin sebepsiz yere aşırı neşeli, enerjik ve hevesli olduğu bir durumu ifade eder. Bu, depresif epizodların aksine, kişinin olağanüstü bir canlılık hissi yaşadığı bir dönemdir. Bu süreçte, kişiler genel olarak az uyku ile yetinebilir ve kendilerini sürekli olarak yeni deneyimlere atılmaya hazır hissederler, dolayısıyla yoğun bir duygusal durum içinde olurlar. Bu, ilk etapta olumlu gibi görünse de, kişinin hayatını zorlaştırıcı bir etkiye sahiptir. Kişisel denetimi kaybetme eğilimi gösteren bireyler, bu süreçte aşırıya kaçan, saldırgan, hiperaktif ve risk alıcı davranışlar sergileyebilir. Ayrıca, dikkat dağınıklığı ve odaklanma sorunları da bu dönemde yaygındır çünkü kişi, her şeye karşı büyük bir ilgi duyduğu için, zihninde pek çok düşünce oluşur ancak bu düşüncelerden herhangi birine tam olarak konsantre olamaz.

Manik epizoddaki bireylerin sosyal ilişkileri de bu durumdan etkilenir; aşırı hiperaktivite nedeniyle durmadan konuşma eğiliminde olup, diğerlerini dinlemezler. Konuşmaları sıklıkla bağlamsızdır çünkü heyecanlı halleri onları bir konudan diğerine atlamaya itebilir, bu da çevresindekileri rahatsız edebilir ve kişinin normalden farklı olduğunu anlamalarına neden olabilir. Manik epizoddaki kişilerin davranışları, tipik enerjik veya mutlu bir bireyden çok daha belirgin ve aşırıdır. Aşırı iyimserlik hali, kişinin riskli kararlar almasına neden olabilir, bu da iflas, işten çıkarma ya da büyük maddi kayıplar gibi olumsuz sonuçlara yol açabilir.

Manik epizodlar genellikle bir süre sonra sona erer ancak her bir atak, kişide daha ciddi belirtilerin ortaya çıkmasına neden olabilir ve bu, zamanla kişinin gerçeklik algısını kaybetmesine ve psikotik epizoda girmesine yol açabilir. Bu durum, kişinin kendisini abartılı bir şekilde önemli görme, sürekli takip edildiğini hissetme veya sanrılar ve halüsinasyonlar yaşama gibi ciddi psikolojik sorunlar yaşamasına sebep olabilir. Bu nedenle, manik epizodlar ciddiye alınmalı ve profesyonel yardım aranmalıdır.

Manik Epizod Belirtileri Nelerdir?

Manik epizodun karakteristik belirtileri arasında şunlar yer alır:

  • Kişi, kendini anormal derecede özgüvenli hisseder.
  • Yüksek riskli davranışlara eğilim gösterir; örneğin, aşırı hızda araç kullanma, kumar bağımlılığı, riskli finansal yatırımlar gibi.
  • Aşırı konuşkanlık, düşüncelerde dağınıklık ve başkalarının konuşmalarını sıkça kesme eğilimi.
  • Olağanüstü yüksek enerji seviyeleri.
  • Azalan uyku ihtiyacı.

Karma Epizod Nedir?

Karma epizod, bir kişide aynı anda hem depresyonun hem de mani belirtilerinin ortaya çıkması durumudur. Bu tür bir durumda olan bireyler, depresif ve manik epizodların özelliklerini birbiri ardına ya da iç içe yaşayabilirler. Mesela, birey kendini aşırı üzgün, yorgun ve olumsuz duygular içinde bulurken birdenbire enerji dolu bir ruh haline bürünebilir. Aynı şekilde, birkaç dakika içinde ağlama nöbetlerinden kahkahalara geçiş yapabilirler. Eğer karma epizodlar sıkça yaşanıyorsa, bu durum bireyin bipolar bozukluk tanısı alabileceğinin bir göstergesi olabilir.

Epizod Tedavisi Nasıl Yapılır?

Günümüzde, psikoterapi tekniklerinin gelişmesi ve destekleyici ilaç tedavilerinin kullanımı ile epizodlar etkili bir şekilde tedavi edilebilmektedir. Tedavi sürecini kolaylaştırmak için reçete edilen ilaçlar önemli bir rol oynamaktadır. Ancak, tedaviye mümkün olduğunca erken başlamak kritik önem taşır. Hangi tür epizod yaşanırsa yaşansın, bireyler derin duygusal dalgalanmalar yaşayabilir ve bu durum zaman içinde onların gerçeklik algısının bozulmasına yol açabilir, tedavinin zorlaşmasına sebep olabilir. İleri evre vakalarda, hastanın hastaneye yatırılarak tedavi altına alınması gerekebilir, çünkü birey kendisine veya başkalarına zarar verme riski taşıyabilir. Hastanede gerçekleştirilen yatılı tedaviler genellikle 2 ila 4 hafta sürebilir ve bu süreçte hastanın durumu yakından izlenir, beyin kimyasallarının dengelenmesine yardımcı olacak ilaçlar verilir.

Daha az şiddetli vakalarda, hastalar düzenli psikoterapi seanslarına katılarak ve destekleyici ilaç tedavisi alarak epizodlarla mücadele edebilirler. Terapi ve ilaç tedavisinin yanı sıra, hastaya günlük yaşamında uygulayabileceği öneriler de sunulur. Bu öneriler arasında, kişinin davranışlarını daha iyi anlaması ve daha dengeli bir ruh haline geçişi teşvik etmek amaçlanır. Tedavi edilmiş epizodlar bile ileride tekrarlayabilir, bu nedenle hastaların uzun vadeli koruyucu tedavi almaları tavsiye edilir, bu da olası riskleri azaltmaya yardımcı olur.

 

İzmir Psikolog ve Terapi Merkezi

Psikolog Öykü Tekiner

× Size nasıl yardım edebilirim?