Sağlık Kaygısı Bozukluğu İle Başa Çıkmanın Yolları

Son yıllarda stresin kişiler üzerindeki olumsuz etkileri yadsınamaz bir gerçek haline gelmiştir. Gündelik yaşamda gerçekleşen olaylar birçok kişi için aşırı kaygı, endişe ve strese sebep olmaktadır. Anksiyete bozukluğu tanımı ile ifade edilen bu durumun duygu dalgalanmalarına ve kaygılı hallere dönüşmesi kaçınılmazdır. Kişilerin kaygı, korku ve stres gibi durumlara verdiği aşırı tepki olan anksiyete, tedavi edilebilen psikolojik bir rahatsızlıktır. Birtakım tedavi ve terapi ile anksiyetenin etkileri kontrol altına alınmakta ya da azaltılabilmektedir.

Anksiyetenin çeşitlerinden biri olan sağlık anksiyetesi, halk arasında geçen tabiri ile “hastalık hastası” olarak bilinmektedir. Kişi, gerçekte sahip olmadığı bir hastalığa yakalandığını düşünür. Gerçekte var olmayan bu hastalık hakkında araştırmalar yaparak kendini bu hastalık ile bütünleştirmeye çalışır. Öyle ki bazı mevcut bedensel rahatsızlıkları kendince yorumlayarak aşırı olumsuz düşünceler ile kaygılı bir süreç içerisinde kendini bulmuş olur. Örneğin bir baş ağrısı belirtisini ya da olağan bir karın ağrısını kalp krizine ya da vücudunda oluşan ağır bir hastalık olarak yorumlar. Sağlık kaygısının kişiyi ve hatta etrafındakileri en çok zorlayan yönü ise kendini hasta olarak adlandıran kişiye yapılan her türlü uzman açıklaması olmasına rağmen kişinin buna bir türlü inanmamasıdır. Bu gibi durumlarda uzman desteği alınmalı ve uygun tedavi yöntemleri uygulanmalıdır.

Sağlık KaygısıKaygısı Ne Anlama Gelir?

Yaşadığı sağlık sıkıntısı hangi boyutta olursa olsun bedensel her rahatsızlığını aşırı riskli bir hastalık olarak algılayan kişiler sağlık kaygısı tanısı alabilmektedir. Sağlıkları konusunda endişelenen ve sürekli kaygı yaşayan insanlar başlarına kötü bir hastalık geleceğine nerede ise emindirler.

Kişinin sağlığı için endişelenmesi son derece normaldir ancak hayatının akışını bozan bir düşünce ve düşünceye bağlı yoğun kaygılı haller sağlık kaygısı olarak tanımlanabilir. Kaygı bozukluğu eğer kişinin gündelik yaşantısını olumsuz etkiler ve hayatının akışını bozar ise bu durumda uzman birine başvurulması ve tedavi olunması gerekir. Tedavi olunmadığı takdirde kısır bir döngü yaşanarak strese bağlı vücut tepkimeleri oluşabilir. Hızlı kalp atışı, tansiyon yüksekliği bunlara birer örnektir.

Sağlık Kaygısı (Anksiyetesi) Belirtileri

Sağlık anksiyetesi başka bir adıyla sağlık kaygısı ya da “hastalık hastası” olarak tanımlanan kişiler vücudundaki herhangi bir normal, masum bir tepkimeyi ciddi bir hastalığa yorabilirler. Bu konu ile ilgili yoğun bir biçimde araştırma yapar ve kendi teşhislerini herhangi bir tıbbi yetkinlikleri olmasa dahi kendileri koyarlar.

Sağlık kaynaklı anksiyetenin birtakım belirtileri bulunmaktadır:

• En ufak bir fiziksel tepkimeyi aşırı ve gerçek dışı bir şekilde yorumlamak
• Devamlı olarak internette sağlığı ile ilgili araştırmalar yapmak
• Düşüncelerini sürekli bir hastalığa yakalanmış olarak yinelemek
• Sürekli etrafındakiler ile sağlık konularında konuşmalar yapmak
• Vücudundaki masum belirtileri sürekli gözlem altında tutmak
• Hafif düzeyde olağan ağrılarında dahi hemen bir sağlık kuruluşuna gitmek için harekete geçmek

Hipokondriyazis: “Hastalık Hastası”

Anksiyete bozukluğu bazı kişilerde daha belirgin bir hale gelir iken kimi kişilerde bunun etkileri daha az görülür. Bunun başlıca sebebi her kişinin yaşamının değişiklik göstermesi, hayatı algılayış biçimi ve elbette tıbbi geçmişidir. Çevresel faktörler, kayıplar, travmalar gibi olumsuz durumlar kişileri daha kaygılı hale getirebilmektedir. Anksiyete bozukluğu tıp bilimindeki adı ile “Hipokondriyazis” yaşayan kişilerde görülen özellikler şu şekilde sıralanabilir:

• Çocukluk dönemlerinde travmaya maruz kalan kişiler,
• Ailesinin geçmişinde psikolojik rahatsızlıklar bulunan kişiler,
• Aşırı miktarda sigara, alkol veya madde kullanımı olan kişiler,
• Sosyal ilişkilerinde zayıf ve çekinceli davranışlara sahip kişiler,
• Ailesinde ya da kendisinde erken yaşlarda rastlanılan hastalık deneyimi
• Yetişkinlik döneminde travmatik olaylara maruz kalan ya da ağır kayıplar veren kişiler, sağlık kaynaklı kaygı anksiyetesini yaşayabilmektedirler.

Tedavi Yöntemleri

Anksiyete bozukluklarının çoğunda tedavi süreçlerinde başvurulan bir yöntem olan bilişsel davranışçı terapi yöntemi, sağlık (medikal) kaynaklı kaygı bozukluğunda da oldukça etkili ve sıkça başvurulan bir terapi yöntemidir. Kişinin durumu ile ilgili farkındalık kazanması tedavi sürecinin ilk aşamalarındandır. Yaşadığı duyguların yoğunluğunu ve kaygısının kontrol edilmesinde zorlandığını anlayan her kişi psikolojik destek almalıdır. Sağlık kaygısı bozukluğuna (Hipokondriyazis) genellikle 40-60 yaş arasında rastlanmaktadır.

Uygulanan tedavi yöntemlerinde en etkili sonuç doktorun sağladığı kontrollerin eşliğinde ilaç tedavisi ve psikoterapi desteği almaktır. İlaç tedavisi ile süreç başlatılır iken psikoterapi desteği ile de kişinin masum bedensel belirtilerini çok büyük bir hastalık olarak görmesine sebep olan kaygı verici etkenler üzerinde durulur. Yapılan araştırmalarda psikoterapi ile beraber medikal kaygının büyük ölçüde azaldığı görülmektedir.

Fiziksel rahatsızlıkları olmayan bu kişilerin davranışlarının kökenine inmek ve ruhsal açıdan durumlarının tetkiklerinin yapılması tedavinin sağlıklı bir şekilde devam etmesinin ön koşuludur. Bu kişilerin sosyal ve iş yaşamlarına devam etmeleri ve bir iş sahibi değil iseler herhangi bir iş ile meşgul olmaları sürekli hasta oldukları düşüncesinden onları bir nebze uzaklaştırması açısından önemlidir.

Özellikle internette okudukları her bilgiyi kesin ve tıbbi bir bilgi olarak değerlendirmek, bir uzman tarafından söylenmedikçe kendi kendinin uzmanı olur hale gelmek ise sağlık kaygısı hastalığını daha da tetiklemektedir.

Pikoterapi desteği alırken önemli olan hastalık ihtimali değil, kişinin neden bir sağlık kaygısına sahip olduğunu anlamaya çalışmaktır. Bu gibi kaygı ve aşırı anksiyete içeren süreçlerde yazmak, duygularını yazarak açığa çıkarmak etkili bir yöntem olma konusunda kişiye fayda sağlar. Profesyonel uzman desteği ve psikoterapi süreçleri ile birlikte yakın çevreden alınan destekler ile sağlık (medikal) kaygısı üstesinden gelinebilmektedir.